ေကာ္ဖီ နဲ႔ က်န္းမာေရး

“ေကာ္ဖီ” ဟာ အလြန္တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေသာက္သံုးၾကတဲ့ “ေသာက္စရာ” တခုပါ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၈ဝ မွာ စိုက္ၾကတယ္။ ၂ဝဝ၉ တံုးက မက္ထရစ္တန္ ၈ သန္းထုတ္လုပ္ခဲ့လို႔ ေရနံျပီးရင္ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးမွာ ဒုတိယလိုက္တယ္။ ေသာက္စရာထဲမွာေတာ့ ေပၚျပဴလာအျဖစ္ဆံုးပါ။ ၁၉၉၉ စစ္တမ္းအရ အေမရိကမွာ လူေပါင္း တရာ့ရွစ္သန္း ေကာ္ဖီ ေသာက္ၾကျပီး၊ တႏွစ္မွာ ၉႕၂ ဘီလီယန္ေဒၚလာ သံုးခဲ့တယ္။ တေန႔မွာ ၃႕၁ ခြက္ေသာက္တယ္။ ေယာက္်ားေတြက နဲနဲပိုေသာက္တယ္။ ေကာ္ဖီကို အမ်ားဆံုးေသာက္တာက (စကင္ဒီေနးဗီးယား) တိုင္းျပည္ေတြျဖစ္ပါတယ္။

တကမာၻလံုး ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ (ေကာ္ဖီ-ခ်ိန္း) ဆိုတဲ့ ေကာ္ဖီ-သံၾကိဳးကြင္းဆက္ အၾကီးဆံုးက ၂ဝဝ၇ မွာေထာင္ခဲ့တဲ့ Starbucks (စတားဘတ္ခ္) ျဖစ္တယ္။ “ေခတ္မီသူတိုင္း (စတားဘတ္ခ္) ေသာက္ၾကသည္”။ ဒီ မဟာလုပ္ငန္းၾကီးကို စေထာင္ခဲ့တာက ေက်ာင္းဆရာ ၂ ေယာက္ နဲ႔ စာေရးဆရာ ၁ ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။

နာမည္ၾကီး စာေရးဆရာ (အိုလီဗာ-ဟုမ္းစ္) ရဲ႕ “အိပ္ယာထ ေသာက္ရတဲ့ ေကာ္ဖီတခြက္ကရတဲ့ လန္းဆန္း-တက္ၾကြမႈနဲ႔ ခြန္အားမ်ိဳးကို ညေနခင္းလဖက္ရည္ကေန ျပန္ထပ္လုပ္မေပးႏိုင္ဘူး” တဲ့။ အဲဒါဟာ “ႏွစ္ျခိဳက္စရာ (ဖက္တာ)” လို႔ ေခၚပါတယ္။ ျဖစ္ေစတာက (ေကဖင္း) ေခၚတဲ့ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစႏိုင္တဲ့ (အယ္လ္ကာလြိဳက္) ေၾကာင့္ပါ။ (ေကဖင္း) ဟာ လဖက္ရည္ထဲ (ကိုးကိုး) ထဲမွာလဲပါတယ္။ တျခားေသာက္စရာ အခ်ိဳရည္ေတြ၊ အားျဖစ္အရည္ေတြမွာလဲပါတယ္။

ေကာ္ဖီသည္ ေဆးျဖစ္၏
ထိပ္ဆံုးေရာက္ေနတဲ့ ေကာ္ဖီရဲ႕ မူလအစ သမိုင္းလွန္ရရင္ ေအာက္ဆံုးက (အီသီယိုးပီးယား) ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္မာမာ ေျပာႏိုင္တာကလဲ ပင္လယ္ဓါးျပနဲ႔ နာမယ္ရေနတဲ့ (ယီမင္) ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ေကာ္ဖီ ေသာက္ပါလို႔ ေဆးညႊန္း စေပးခဲ့တာ ၁၅၈၃ တံုးက ဂ်ာမန္ဆရာဝန္ (လီယိုနတ္ ေရာ္ဝုဒ္) ျဖစ္ပါတယ္။

ေသာက္တဲ့ သူေတြက ေကာ္ဖီကို အေကာင္း-အညံ့၊ ဆရာဝန္ေတြက (ေကဖင္း) ကို က်န္းမာေရးအရေျပာၾကတယ္။ “ဘယ္ေလာက္ဆိုရင္ မ်ားတယ္ ေျပာမလဲ။” အေမရိကန္ အာဟာရအသင္းက တေန႔မွာ (ေကဖင္း) 200-300 mg ထက္ မပိုေစနဲ႔တဲ့။ ခ်ိန္ခြင္မလိုတာေျပာရရင္ အျပင္း-အေပ်ာ့ မတူလို႔ တေန႔မွာ ေကာ္ဖီ ၂ ခြက္ကေန ၅ ခြက္၊ တနည္းဆိုရင္ အနာ-အကိုက္ေပ်ာက္ေဆး ၁ဝ ျပား။ လူတေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူတာေတြမွာ “ေကာ္ဖီကို ဘယ္ေလာက္ အထိမခံ ျဖစ္သလဲ” ပါေသးတာ။

(ေကဖင္း) က စိတ္လန္းဆန္းေစတာ လူတိုင္း လက္ခံပါမယ္။ အိပ္ယာထနဲ႔ စာက်က္ေနတံုး ေသာက္သံုးၾကတယ္။ (ေကဖင္း) သာမက (ေကာ္တီဇုန္း) နဲ႔ (အျဒီနလင္း) ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြပါေသးတာ သိလာရတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ ေသာက္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ အိုလို႔ ျဖစ္ရတဲ့ (ဒီမင္းရွား)၊ (ပါကင္ဆိုနဇင္) နဲ႔ စိတ္က် ဇရာ-ေရာဂါေတြကို ေႏွးေစသတဲ့။ မ်က္စိ ပုတ္ခတ္ပုတ္ခတ္ လုပ္ေနတာအတြက္ ေကာင္းတယ္။ ဝမ္းေျပာ့တယ္။ ဆီးသြား နဲနဲမ်ားေစတယ္။ အေရျပားနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာေတြ ျဖစ္တာနဲေစတယ္။ ေဂါက္လကၡဏာ သက္သာေစတယ္။ ပိုက္ကလာတဲ့ ေရထဲမွာပါတဲ့ ခဲနဲ႔ ေၾကးဓါတ္ေတြကို ၇၈-၉ဝ% ေပ်ာ္ဝင္ႏိုင္ေစတယ္။ လူငယ္ေတြလဲပါတယ္။ အားကစားလုပ္ျပီး ၾကြက္သားနာတာ သက္သာေစတယ္။ ၾကြက္မေလးေတြကို (ေကဖင္း) ေပးေတာ့ ၾကြက္ထီးဆီလာတာ ပိုမ်ားလို႔ လိင္စိတ္ကို ေကာင္းေစပါသတဲ့။

ဘယ္အရာမဆို ေဒါင့္စံုကေနၾကည့္ အေပါင္းေရာ၊ အႏုတ္ေရာ၊ ဟုတ္-မဟုတ္ပါ ေျပာႏိုင္ၾကတာ လြတ္လပ္မႈရဲ႕ သရုပ္ပါ။ အျမင္-အေတြး၊ အသိ-ပညာ မတူၾကဘူးပါ။ ယူေတာ့လဲ ၾကိဳက္တာယူၾကတာဘဲ။ “တမ်ိဳးထဲေပးလို႔ ေပးတာသာ ယူခ်င္တဲ့ အက်င့္ရွိတာ ကေလးေတြပါ”။ “မၾကိဳက္ရင္ေသး မယူဘဲ၊ ၾကိဳက္တာရေအာင္လုပ္တဲ့သူ လူေတာ္ျဖစ္တယ္။”

ေကာ္ဖီ အေသာက္မ်ားရင္ေတာ့ အအိပ္ပ်က္ေစတယ္။ Coffee jitters ေခၚတာေပါ့။ အရိုးကို ပါးေစတယ္။ ေကာ္ဖီကို မစစ္ဘဲ ေသာက္ရင္ LDL (ကိုလက္စေထာ) မ်ားေစတယ္။ အစာအိမ္-အူလမ္းေၾကာင္း အတြင္းဖံုးလႊာကို ထိခိုက္ေစတယ္။ သြားေတြညိဳမယ္။ ေသြးဖိအားတက္ေစတယ္။ ေကာ္ဖီ နဲ႔ (ပါရာစီတေမာ) ေရာေသာက္တာ မေကာင္းပါ၊ အသဲကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ ၂ဝဝ၃ တံုးက ဒိန္းမတ္မွာ ေကာ္ဖီစြဲေနသူ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၁၈၄၇၈ ေယာက္ကို စမ္းသပ္တံုးက ကေလး အေသေမြးႏွဳန္း မ်ားတာေတြ႔ရတယ္။ သံဓါတ္နည္း ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ ႏွလံုး-ေသြးေၾကာေရာဂါ ျဖစ္တာလဲမ်ားတယ္။ မ်ားရင္ ဥပါဒ္ေပးတယ္။ မ်ားတာနဲ႔အမွ် အိပ္မရ၊ မ်က္ႏွာက နီလာ၊ ဂနာမျငိမ္-စိတ္လႈတ္ရွား၊ ဆီးသြား၊ အသားေတြတံု၊ ေတြးပံု-ေျပာပံု မတည္ေတာ့ပါ။ စိတ္ကတို အလိုမက်၊ ေဒါသထန္၊ ႏွလံုးခုံ မမွန္ ျဖစ္ျပန္အံုးမယ္။

ေကာ္ဖီသည္ ေသေစႏိုင္၏
စနစ္တက်ေဖၚစပ္ျပဳျပင္ထားတဲ့ ေကာ္ဖီက ေကာင္းတယ္ဆိုေပမဲ့ တခါတေလ အဆိပ္ရည္သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားရင္ အဆိပ္ျဖစ္တယ္။ လူေတြကို ေကာ္ဖီ ဘယ္ေလာက္ေပးရင္ ေသေစသလဲကို စမ္းသပ္ထားတာ မရွိပါ။ (ဟစ္တလာ) ရဲ႕ ဆရာဝန္ေတြက စမ္းဘို႔ ေမ့ခဲ့ၾကပံုရတယ္။ ၾကြက္ေတြကိုေတာ့ Caffeine 192 mg/kg ေပးရင္ 50 % ေသေစတယ္။ ဒီႏွဳန္းနဲ႔တြက္ရင္ လူေတြကို 150 to 200 mg/kg ဒါမွမဟုတ္ ေကာ္ဖီ ၈ဝ-၁ဝဝ ခြက္ တိုက္ရင္ ျမန္ျမန္ေသႏိုင္မယ္။ ဒါေပမဲ့ လူ႔အစာအိမ္က ၁ လီတာဘဲ ဆန္႔ပါတယ္။

ဆရာဝန္က ကိုယ္ခ်င္းမစာဘူး။ ေကာ္ဖီအေသအလဲ ၾကိဳက္တဲ့သူကို အေလွ်ာ့ခိုင္းေနတယ္ဆိုရင္ Decaf (ေကဖင္း) ေလွ်ာ့ ေကာ္ဖီကို ေျပာင္းေသာက္ေပါ့။ Caffeine-free coffee (ေကဖင္း) မဲ့ေကာ္ဖီနဲ႔ မတူဘူးေနာ္။ နာမည္ၾကီး ေကာ္ဖီေတြမွာ (ေကဖင္း) ပါတာ ယွဥ္ၾကည့္ရေအာင္ဗ်ာ -
• Percolated coffee (7 oz) = 140 mg
• Drip (7 oz) = 115-175 mg
• Espresso (1.5 to 2 oz) = 100 mg
• Brewed (7 oz) = 80-135 mg
• Instant (7 oz) = 65-100 mg
• Decaf coffee, brewed (6 oz) = 5 mg
• Decaf coffee, instant (6 oz) = 3 mg

ျမန္မာျပည္မွာ လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ပိုင္း (ကေဖး) ဆိုတဲ့ နာမယ္နဲ႔ ဆိုင္ေတြဖြင့္ခဲ့တယ္။ အိႏၵိယကလာတဲ့စကားလို႔ အထင္မွားႏိုင္တယ္။ ျပင္သစ္စာလံုးပါ။ Coffeehouses နဲ႔ Cafés ေတြေပၚခဲ့တာ ႏွစ္ ၅ဝဝ ေက်ာ္ေနျပီ။ Cafés နဲ႔ Cafeteria နဲ႔မတူပါ။ လူငယ္ေတြပိုသိတာက ၁၉၉၁ ၾကမွ ဆန္ဖရန္စစၥကိုမွာစဖြင့္ခဲ့တဲ့ Internet café (အင္တာနက္ ကေဖး) Cybercafé (ဆိုက္ဘာ ကေဖး) မဟုတ္လား။

အစည္းအေဝးတိုင္းမွာ ေျပာေနၾကတဲ့ Coffee break ကို စသံုးခဲ့တာ ၁၉၅၂ ကပါ။ စာဖတ္သူမ်ား
“ေကာ္ဖီ-ဘရိတ္” ဗ်ာ။

credit to Dr.Tint Swe

ဤစာဖတ္သူမ်ားအားလံုးက်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစလို႔ေ႐ႊခ်စ္သူမွဆုေတာင္းေမတၱာပို႔သေပးပါတယ္။

မွ်ေဝေပးျခင္းဟာလည္းေမတၱာတစ္မ်ိဳးပဲမို႔မွ်ေဝေပးပါေနာ္...