စိတ္ဖိစီးေသာ အလုပ္လုပ္ေန ရသူမ်ား၊ စိတ္ဖိစီးေသာ ဘ၀ပံုစံမ်ဳိးမွာ က်င္လည္ေနရသူမ်ား အသက္ႀကီး လာသည့္အခါ ေရတို မွတ္ဥာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုး ႏိုင္ေျခပိုမ်ားေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက သတိေပးလိုက္သည္။
စိတ္ဖိစီးသည့္အခါ ထြက္လာေသာ ေကာ္တီဇုန္းႏွင့္ ေရတိုမွတ္ဥာဏ္ၾကား ဆက္စပ္မႈကို အေမရိကန္ ႏုိင္ငံအိုင္အို၀ါ တကၠသိုလ္ သုေတသနအဖြဲ႕က ေလ႔လာ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ လူတစ္ေယာက္ စိတ္ဖိစီးေလ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေကာ္တီဇုန္း ဟိုမုန္းမ်ားမ်ား ထြက္ေလျဖစ္သည္။ ေကာ္တီဇုန္းသည္ ေရတိုမွတ္ဥာဏ္ အားနည္းသြားေစသည့္ အဓိက လက္သည္ ျဖစ္သည္။ ေရတို မွတ္ဥာဏ္ဆိုသည္မွာ ျမင္လိုက္ ၾကားလိုက္ သိလိုက္သည္မ်ားကို ျမင္ၿပီးၿပီးခ်င္း၊ သိၿပီးၿပီးခ်င္း၊ ၾကားၿပီးၿပီးခ်င္းမွာပင္ ျပန္စဥ္း စားမရႏုိင္ေတာ့ဘဲ ေမ့ေပ်ာက္သြားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေရတိုတြင္ စဥ္းစားမရေသာ္လည္း ေနာင္ၾကာလာလွ်င္ကား အေၾကာင္း တိုက္ဆိုင္သည့္အခါ ေရရွည္ မွတ္ၪာဏ္အျဖစ္ ျပန္မွတ္မိတတ္ သည္မ်ဳိးေတာ့ ရွိသည္။ ငယ္ရြယ္စဥ္မွာ ေရတိုမွတ္ၪာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးခဲ့ ေသာ္လည္း စိတ္ဖိစီးမႈေအာက္ အေနမ်ားသူမ်ားကား ႀကီးလာသည့္အခါ အျခား သူမ်ားထက္ ေရတိုမွတ္ဥာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးႏုိင္ေျခ မ်ားသည္ကို သုေတသနက ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
ေကာ္တီဇုန္း ပမာဏ အလြန္အမင္း မျမင့္တက္ေအာင္ ထိန္းႏုိင္ေရးသည္ ေရတိုမွတ္ၪာဏ္ မေပ်ာက္ဆံုးေအာင္ ကာကြယ္ေရး အဓိကအခ်က္ ျဖစ္သည္။ ေကာ္တီဇုန္း မတက္ေစလိုလွ်င္ စိတ္မဖိစီးေအာင္ ေနတတ္ဖို႔ လိုမည္။ ေကာ္တီဇုန္းသည္ အဆိုး ဘက္ခ်ည္းေတာ့ မဟုတ္။ ေကာ္တီဇုန္းသည္ လူတစ္ေယာက္ကို ဘ၀စိန္ေခၚမႈမ်ား ရင္ဆိုင္ႏုိင္ေအာင္ အသင့္ျပင္ေပးသည္။ သတိ ရွိေနေအာင္ ႏိႈးဆြေပးသည္။ အႏၲရာယ္ အေျခအေနေအာက္မွ ႐ုတ္ခ်ည္း ႐ုန္းထြက္ႏိုင္ေအာင္ လူကို အသင့္ျပင္ေပးထားသည္။ ရုတ္တရက္ လန္႔စရာ ႀကံဳလာလွ်င္ လူသည္ ထိတ္ခနဲျဖစ္ကာ လြတ္ရာကို အလိုေလ်ာက္ ခုန္ေရွာင္မိတာမ်ဳိးသည္ ေကာ္တီဇုန္း၏ အစြမ္းျဖစ္သည္။ လူတစ္ေယာက္ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ေရးတြင္ ေကာ္တီဇုန္းသည္ အေရးပါေသာ အခန္းက႑မွ ပါသည္။
တစ္နည္းဆိုရလွ်င္ ေကာ္တီဇုန္းသည္ အေရးေပၚ အေျခအေနအတြက္ အလြန္အသံုး၀င္ေသာ ဟိုမုန္းဟု ဆိုႏုိင္သည္။ သို႔ေသာ္ လူတစ္ေယာက္ ေရရွည္ စိတ္ဖိစီးေန၍ ေကာ္တီဇုန္းမ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္ ထြက္ေနလွ်င္ကား မေကာင္းေတာ့။ လူကို အခ်ိန္ျပည့္ ႏိုးၾကားအသင့္ ျဖစ္ေနေအာင္ ေကာ္တီဇုန္းက လုပ္ထားျခင္းေၾကာင့္ ၾကာလာသည္ ႏွင့္ အမွ် လူ၏ ခႏၶာကိုယ္တြင္ ဒဏ္ျဖစ္လာေတာ့သည္။ အေရးႀကံဳလာလွ်င္ အစာအိမ္သည္ ညႇစ္ထားတတ္သည္ ျဖစ္ရာ ေကာ္တီဇုန္း ၾကာရွည္ ထြက္ေနျခင္းျဖင့္ အစာအိမ္နာ အစာအိမ္ေရာဂါ ျဖစ္လာတတ္သည္။ စိတ္႐ႈပ္ လာတတ္သည္။ ၀လာတတ္သည္။ ေသြးတိုးလာတတ္သည္။ အျခား ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးမ်ားလည္း ရွိသည္။
““ဦးေႏွာက္ကို ယိုယြင္းေစတဲ့ထဲမွာ စိတ္ဖိစီးေစတဲ့ ဟိုမုန္းေတြဟာ အဓိကလက္သည္ပဲ။ ေကာ္တီဇုန္းဟာ ကမ္းပါး ေက်ာက္ေဆာင္ကို ႐ိုက္ခတ္တဲ့ လိႈင္းလိုပါပဲ။ ဦးေႏွာက္ဆိုတဲ့ ကမ္းပါး ေက်ာက္ေဆာင္ႀကီးကို ႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီ ႐ိုက္ခတ္ လာတဲ့အခါ ေနာက္ဆံုးမွာ ဦးေႏွာက္ဟာ ယိုယြင္းရတာပါပဲ””ဟု အိုင္အို၀ါ တကၠသိုလ္ သုေတသနအဖြဲ႕မွ စိတ္ပညာပါေမာကၡ ဂ်က္ဆင္ရတ္ေလးက ေျပာသည္။
ေကာ္တီဇုန္း တရိပ္ရိပ္ ျမင္႔တက္လာသည္ႏွင့္ အမွ် ေရတိုမွတ္ၪာဏ္ အလုပ္လုပ္ရာ ဦးေႏွာက္ အေရွ႕ျခမ္းပိုင္းမွ သတင္းပို႔ အခ်က္ျပ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ (ဆီနပ္စ္) မ်ား ပို၍ ပို၍ ေသဆံုးသြားၾကသည္ကို ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ ဆီနပ္စ္မ်ားသည္ ဦးေႏွာက္ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာမ်ား ခ်ိတ္ဆက္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ရန္ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ား အျပန္အလွန္ ေပးပို႔သည့္ တာ၀န္ ယူထားသလို၊ မွတ္သား ထားသည္မ်ား သိမ္းထားေပးျခင္း၊ လိုအပ္သည့္အခ်ိန္ ျပန္ထုတ္ေပးျခင္းမ်ား ကိုလည္း ထိုုအပိုင္းက လုပ္ေပးသည္။ လူတစ္ေယာက္ အသက္ႀကီးလာသည္ ႏွင့္အမွ် ေရွ႕ပိုင္းဘ၀ တစ္ေလွ်ာက္ စိတ္ဖိစီးစရာမ်ားေၾကာင့္ ထြက္ခဲ့သည့္ ေကာ္တီဇုန္းမ်ား တိုက္စားမႈေၾကာင့္ ဆီနပ္စ္မ်ား ေလ်ာ့ပါး ေပ်ာက္ဆံုး သြားၾကသည္။ ထိုအခါ ေရတို မွတ္သားႏုိင္စြမ္း ေပ်ာက္ဆံုး သြားရသည္။ အသက္ႀကီးလာေလ ေရတို မွတ္ၪာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးေလမွာ ဓမၼတာ တစ္ခုလို ျဖစ္ေသာ္လည္း ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားခဲ့သူမ်ားကား အျခားသူမ်ားထက္ ေစာစီးစြာ ေရတိုမွတ္ၪာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးတတ္သလို၊ ေပ်ာက္ဆံုးမႈလည္း ပိုျပင္းထန္ေၾကာင္း သုေတသနက ေထာက္ျပသည္။
ေကာ္တီဇုန္းေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ အျခားအပိုင္းမ်ားလည္း သာမန္ထက္ ပိုျမန္စြာ အိုမင္းတတ္ေၾကာင္း ယခင္ သုေတသနမ်ားက ေထာက္ျပထားၿပီ ျဖစ္သည့္တိုင္ ေရတိုမွတ္ၪာဏ္ အလုပ္လုပ္ရာ ဦးေႏွာက္ အေရွ႕ျခမ္းအတြင္းပိုင္းရွိ ဆီနပ္စ္မ်ားကို ထိခိုက္ျခင္းကိုကား ယခုအႀကိမ္မွသာ ဦးဆံုး သုေတသန လုပ္ျဖစ္ျခင္းျဖစ္သည္။
ယခု ေလ႔လာမႈသည္ ေကာ္တီဇုန္းေၾကာင့္ အသက္ႀကီးလာသည့္ အခါ ေရတို မွတ္ၪာဏ္ ပိုဆိုး၀ါးစြာ ထိခိုက္ႏုိင္ပံုကို ေဖာ္ထုတ္ထားႏုိင္ရာ မည္သို႔ ကာကြယ္လွ်င္ ေရတိုမွတ္ဥာဏ္ တာရွည္ တည္ၿမဲမည္ကို ပါ ဆက္လက္ ေဖာ္ထုတ္ ႏုိင္ဖြယ္ရွိေၾကာင္း သုေတသန စစ္တမ္းက ေရးသားထားသည္။ ထို႔အျပင္ လူတစ္ဦးခ်င္းစီတြင္ ေကာ္တီဇုန္း ထြက္ရွိႏႈန္းကို အလြန္မ်ား မလာေအာင္ ထိန္းႏုိင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားလည္း ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္မည္ဟု ယံုၾကည္ေၾကာင္း စစ္တမ္းအဖြဲ႕က ေရးသားထားသည္။ ေလ႔လာမႈမ်ား ဆက္လက္ ျပဳလုပ္ သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သိရသည္။
သုေတသန ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို နာ႔ဗ္ေၾကာသိပၸံဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္ Neuroscience တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထားသည္။
အလုပ္ေၾကာင့္ ေရရွည္ စိတ္ဖိစီးေနသူမ်ား၊ ခ်စ္ခင္သူမ်ား ေသဆံုးျခင္းေၾကာင့္ ဘ၀တစ္သက္တာတြင္ မၾကာမၾကာ ဆိုသလို စိတ္က် စိတ္အားငယ္ကာ စိတ္ဖိစီးရသူမ်ား စသည့္ ေကာ္တီဇုန္း အထြက္မ်ားသူမ်ားကို ေကာ္တီဇုန္း အထြက္နည္းေအာင္ သဘာ၀က်က် နည္းလမ္းျဖင့္ လုပ္ေပးႏုိင္မည္ ဆိုပါက ထိုလူမ်ား အသက္ႀကီးသည့္ အခါ ေရတိုမွတ္ၪာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္းခ်ိန္ ေနာက္ေရာက္သြားေအာင္ ႏွင့္ ဆိုး၀ါးမသြားေအာင္ ေဆာင္ၾကဥ္း ေပးႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္ စိတ္ဖိစီးစရာမ်ားေၾကာင့္ ေကာ္တီဇုန္း ဒဏ္ခံခဲ့ရၿပီး ေရတို မွတ္ၪာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္းသည္ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ ခန္႔တြင္ လကၡဏာ စတင္ျပသတတ္ေၾကာင္း သုေတသနက ေဖာ္ျပသည္။ အသက္ႀကီး လာသည့္အခါ မွတ္ၪာဏ္ ေလ်ာ႔နည္းလာျခင္း ကိစၥတြင္ စိတ္ဖိစီးျခင္း ေၾကာင့္ထြက္သည့္ ေကာ္တီဇုန္းသည္ အဓိကက်သည္ မွတ္ေသာ္လည္း ထိုတစ္ခ်က္တည္း ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူဖို႔ မဟုတ္ဘဲ အျခားေသာ လူမႈစီးပြားႏွင့္ က်န္းမာေရး အခ်က္အလက္မ်ားလည္း ဆက္စပ္ေနေသး ေၾကာင္းကို သတိမူရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း စစ္တမ္းက ေရးသား ေဖာ္ျပထားသည္။
Credit: Ko Htike
ဤစာဖတ္သူမ်ားအားလံုးက်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစလို႔ေ႐ႊခ်စ္သူမွဆုေတာင္းေမတၱာပို႔သေပးပါတယ္။
မွ်ေဝေပးျခင္းဟာလည္းေမတၱာတစ္မ်ိဳးပဲမို႔မွ်ေဝေပးပါေနာ္...
