ကိုယ္ ေဖ႔စ္ဘြတ္ခ္၊ တြစ္တာ သံုးေနပံု၊ ေလ့က်င့္ခန္း လိုက္စားမႈ ရွိမရွိက အစ ကုန္ကုန္ ေျပာရလွ်င္ ကိုယ္လမ္းေလွ်ာက္ပံု အထိသည္ ကိုယ္႔စိတ္ကို အတက္အက် အမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္ေစ ႏုိင္သည္ကို စာဖတ္သူ သတိထားမိပါ၏လား။ ကိုယ့္ကို စိတ္ဓာတ္က် ေစမည့္ ဘက္ အေလးကဲေန ေစေသာ အျပဳအမူ မ်ားကို ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ လိုက္ျခင္းျဖင့္ စိတ္လန္းဆန္းသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာ ႏိုင္သည္။ ေအာက္တြင္ စိတ္ဓာတ္က်ေစ ႏုိင္သည့္ ေန႔စဥ္ဘ၀ အျပဳအမူ (၁၀) ခု ကို ေဖာ္ျပထားၿပီး မည္သို႔ ျပဳျပင္ သင့္ပံုမ်ားကိုပါ တစ္ဆက္တည္း ေဖာ္ျပထား ပါသည္။
၁။ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ ေလးေလး ကန္ကန္ ထိုင္းထိုင္း မိႈင္းမိႈင္း။
ကၽြႏု္ပ္တို႔ စိတ္အေျခအေနသည္ ကၽြႏု္ပ္တို႔ လမ္းေလွ်ာက္ပံု ကိုပါ လႊမ္းမိုးမႈ ရွိသည္။ ေပ်ာ္ေနရင္ ေျခလွမ္း တက္တက္ၾကြၾကြ၊ စိတ္ညစ္ ေနလွ်င္ မတက္မႂကြ ထိုင္းထိုင္းမိႈင္းမိႈင္း။ စိတ္က လမ္းေလွ်ာက္ပံုကို လႊမ္းမိုးသည့္ နည္းတူ၊ ေျပာင္းျပန္ အားျဖင့္ လမ္းေလွ်ာက္ပံု ကလည္း စိတ္ကို ျပန္လႊမ္းမိုးမႈ ရွိေၾကာင္း မၾကာေသးခင္ ကမွ ထြက္လာေသာ စစ္တမ္း တစ္ရပ္က ေဖာ္ျပသည္။ ခႏၶာကိုယ္ အျပဳအမူ ဆိုင္ရာ ကုထံုးႏွင့္ စိတ္ေ၀ဒနာ သုေတသန ဂ်ာနယ္တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပ ထားသည္။ သုေတသနတြင္ လူႏွစ္စု ပါသည္။ ပထမ တစ္စုကို လက္လည္း မလႊဲ၊ ေျခလည္း ေလးတိ ေလးကန္ အေန အထားနဲ႔ ေလွ်ာက္ခိုင္းသည္။ ဒုတိယ တစ္စု ကိုကား တက္တက္ႂကြႂကြ ေလွ်ာက္ခိုင္းသည္။ ထိုသို႔ လမ္းေလွ်ာက္ ေနစဥ္ ျဖစ္ေနသည့္ စိတ္ခံစားခ်က္မ်ား ကို စစ္တမ္း ေမးခြန္း မ်ားျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္သည္။ ထိုအခါ ပထမ တစ္စုသည္ ဒုတိယ တစ္စုထက္ အဆိုးအပ်က္ မ်ားကို ေတြးမိႏႈန္း ပိုမ်ား သလို၊ ပါးစပ္က လည္း အဆိုးအပ်က္ ကိစၥ ေျပာမိႏႈန္းပို မ်ားေၾကာင္း ေတြ႕ခဲ႔ရသည္။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ ရင္ကိုေကာ႔ ေမးကို ေမာ႔ၿပီး တက္ႂကြသည့္ စတိုင္ျဖင့္ လမ္းေလွ်ာက္ပါ။ ထိုအခါ စိတ္သည္လည္း အလိုလို အေကာင္းဘက္ ကို ပိုေတြးမိလာမည္။
၂။ ဘာေတြ႕ေတြ႕ ဓာတ္ပံု႐ိုက္သည္။
စမတ္ဖုန္း ကင္မရာမ်ားသည္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကင္မရာ တစ္လံုးေလာက္ နီးပါး အားကိုးလ ရလာသည္တြင္ လူတိုင္း လိုလို ဘယ္ပဲ ေရာက္ေရာက္ ဓာတ္ပံုေလး တခ်ပ္ခ်ပ္ ႐ိုက္လာ ၾကသည္။ ေရာက္သည့္ ေနရာကို စိတ္နဲ႔ ၀င္ခံစားျခင္း မရွိ။ ဓာတ္ပံု အျဖစ္ ႐ိုက္ကာ မမ္မိုရီကတ္ ထဲသာ ထည့္ၾကသည္။ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ ႏွလံုးသားထဲ မ၀င္။ “စိတ္ပညာ သိပၸံ ဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပ ထားေသာ ေလ႔လာမႈ စစ္တမ္း တစ္ရပ္တြင္ လူႏွစ္စုကို ျပတိုက္ သြားၾကည့္ ခိုင္းသည္။ တစ္စုကို ဒီအတိုင္း ၾကည့္ေစသည္။ ေနာက္တစ္စုကို ဖုန္းျဖင့္ ဓာတ္ပံု ႐ိုက္လိုက ႐ိုက္ခြင့္ ေပးသည္။ ျပတိုက္ သြားၿပီး ျပန္လာေသာ ထိုႏွစ္စုကို ျပတိုက္မွာ ျပထားတာမ်ား ျပန္ေမးေသာ အခါ ဒီအတိုင္း ၾကည့္လာသူမ်ားသည္ မွတ္မိမႈ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ၿပီး ဓာတ္ပံု ႐ိုက္လာသူမ်ားကား မွတ္မိမႈ အနည္း ဆံုး ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ခဲ႔ရသည္။ ကင္မရာ မ်ားသည္ အသံုးမခ် တတ္ပါက မ်က္လံုးေရွ႕ကာ ကာထားမည့္ ပ၀ါပါးမ်ား သဖြယ္ ျဖစ္သြားႏုိင္သည္ဟု စစ္တမ္း က သတိေပး ထားသည္။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ တစ္ခုခုကို ဓာတ္ပံု႐ိုက္ လိုသည္ ဆိုလွ်င္ပင္ ကိုယ္႐ိုက္ လိုတာကို ေသခ်ာ ၾကည့္ၿပီးမွ ႐ိုက္ပါ။ အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ ေနာက္ နည္းနည္းဆုတ္ မ်က္လံုးထဲ ေသခ်ာ ၀င္ေအာင္ ၾကည့္ၿပီး ခံစားပါ။ ထိုသို႔မွ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထဲက ႀကံဳေတြ႕ရ သမွ်ကို စိတ္က ခံယူ မွတ္သားထား ႏုိင္မည္။ ထိုသို႔မွ စိတ္ထဲ မွတ္သားထား တာမ်ား မရွိလွ်င္ ဗလာ ျဖစ္ေနေသာ စိတ္သည္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈနဲ႔ ေ၀းေနလိမ့္မည္။
၃။ အႏုိင္က်င့္သူမ်ားကို ပစားေပးထား မိျခင္း။
ေက်ာင္းမွာမွ အႏုိင္က်င့္ခံ ရတာ မဟုတ္။ အေမရိကန္ လုပ္သား (၃၅) ရာခိုင္ႏႈန္း (၅၄ သန္း) သည္ အလုပ္ခြင္ ထဲမွာ ပံုစံ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး ျဖင့္ အႏုိင္က်င့္ ျခင္း ခံရဖူးေၾကာင္း “အလုပ္ခြင္တြင္း အႏုိင္က်င့္ျခင္း ဆိုင္ရာ ေလ႔လာေရး အဖြဲ ့”၏ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပ ထားသည္။ ပံုစံ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ အႏုိင္က်င့္ ျခင္းကို ခံရပါ မ်ားလာသည့္ အခါ မိမိကိုယ္ကို ည့ံဖ်င္းသူဟု ထင္လာ တတ္သည္။ ထိုသို႔ ထင္လာျခင္းသည္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေက်နပ္ အားရေသာ ဘ၀ ထူေထာင္ေရးတြင္ ႀကီးမားေသာ အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္သည္။ ၾကာလာလွ်င္ မနက္ မနက္ အိပ္ရာက ထကာ အလုပ္ သြားခ်င္ စိတ္ပါ ေပ်ာက္လာ ႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ ျဖစ္ၿပီ ဆိုလွ်င္ ဘ၀ တိုးတက္ေရး ကိုပါ ထိခိုက္ေတာ့မည္။ စိတ္ေပ်ာ္ ဖို႔လည္း မရွိေတာ့။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ အႏိုင္က်င့္သူ မ်ားကို ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ဖို႔ မေၾကာက္ပါနဲ႔။ အႏုိင္က်င့္လို႔ မရမွန္း သိသြားလွ်င္ ေနာင္ အႏိုင္က်င့္ ရဲေတာ႔မည္ မဟုတ္။ ကူညီႏိုင္မည့္သူ တစ္ဦးဦးကို အက်ဳိးအေၾကာင္း ေျပာျပကာ အႀကံၪာဏ္ ေတာင္းခံျခင္း ျဖင့္လည္း ျပႆနာ ေျပလည္ ႏိုင္သည္။
၄။ က်န္းမာေရး မလိုက္စား။
တစ္ပတ္ကို သံုးႀကိမ္ တက္တက္ႂကြႂကြ ေလ႔က်င္ခန္း လုပ္လွ်င္ စိတ္က် ေ၀ဒနာ ခံစားရ ႏိုင္ေျခ (၁၉) ရာခိုင္ႏႈန္း နည္းသြားေၾကာင္း JAMA Psychiatry ဂ်ာနယ္တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပ ထားသည္။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ သူမ်ားကို အသက္ (၅၀) ေရာက္သည္ အထိ ေလ႔လာ ထားခ်က္အရ က်န္းမာေရး ေလ႔က်င့္ခန္း မ်ားမ်ား လုပ္ေလ စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားရႏုိင္ေျခ နည္းသြားေလ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ စိတ္ဓာတ္က်ေန သူသည္ မတက္ ႂကြဆံုး လူျဖစ္သလို၊ မတက္ႂကြဆံုး လူသည္လည္း စိတ္ဓာတ္ အက်ဆံုးသူ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ကိန္းဂဏန္း အားျဖင့္ ေျပာရလွ်င္ တက္တက္ ႂကြႂကြ တစ္ႀကိမ္ ေနတိုင္း စိတ္ဓာတ္က် ႏုိင္ေျခ (၆) ရာခိုင္ႏႈန္း နည္းသြားသည္။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ အျပင္ထြက္ပါ။ လႈပ္ရွားပါ။ ေရးႀကီးခြင္က်ယ္ ကိစၥမ်ဳိးမွ မဟုတ္။ လမ္းထိပ္ထြက္ မုန္႔၀ယ္တာက အစ ေလွကား တက္တာ အဆံုး တက္တက္ႂကြႂကြေလး လုပ္ၾကည့္ပါ။
၅။ အခ်ိန္ဆြဲသူႀကီး။
လုပ္စရာရွိတာ မလုပ္ဘဲ ေန႔ေရႊ႕ ညေရႊ႕ လုပ္ထားမိသည့္ အလုပ္မ်ားကို စာရင္းခ် ၾကည့္ပါ။ ဘာေၾကာင့္ ေရႊ႕ေနမိလဲ စဥ္းစားပါ။ ပ်င္းလို႔ ေရႊ႕ေန မိသည္ ဆိုလွ်င္ေတာ့ ကုစရာ ေဆးမရွိေတာ့။ လုပ္ရမွာ ေၾကာက္လို႔၊ စိတ္႐ႈပ ္မခံႏိုင္လို႔ ဆိုတာမ်ဳိး ဆင္ေျခေပးမိသည္ ဆိုလွ်င္ေတာ႔ ထိုသို႔ အခ်ိန္ဆြဲ ေနျခင္းသည္ ကိုယ့္ေက်ာေပၚမွာ ၀န္ထုပ္ေတြ ပိုမ်ား သထက္မ်ား လာေအာင္ စုတင္ေနျခင္းနဲ႔သာ တူလိမ့္မည္။ၾကာေလ ေလးေလႏွင့္ စိတ္ေပ်ာ္ စရာ မရွိေတာ့။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ လုပ္ရမွာ ၀န္ေလး ေနသည့္ အလုပ္မ်ဳိး မလုပ္ခင္ စိတ္ေပါ့ပါး သြားေအာင္ သီခ်င္း နားေထာင္တာမ်ဳိး၊ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာ မ်ဳိး လုပ္ေပးပါ။ ထိုသို႔ လုပ္ျခင္းျဖင့္ လုပ္ရတာ စိတ္ဖိစီးျခင္း အစား ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း ျဖစ္လာ လိမ့္မည္။
၆။ အဆိပ္သင့္ ဆက္ဆံေရးထဲမွာ ပိတ္မိ ေနသည္။
အိမ္ေထာင္ေရး၊ မိသားစုေရး၊ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံေရး စသည္ တို႔မွာ အဖုအထစ္ ျဖစ္ေနျခင္းကို အဆိပ္သင့္ ဆက္ဆံေရးဟု ေခၚသည္။ လူ အမ်ားအျပား စိတ္ညစ္သည္ စိတ္ညစ္သည္ ႏွင့္သာ ေျပာေနသည္၊ ဘာေၾကာင့္ ညစ္ရ သည္ကို အေၾကာင္းရင္း မေဖာ္ထုတ္ ျဖစ္ၾက။ အမ်ားစုႀကီး စိတ္ညစ္ စိတ္ဓာတ္က် ေစသည့္ အေၾကာင္းရင္းကား အဆိပ္သင့္ ဆက္ဆံေရး မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း စိတ ္ပညာရွင္ မ်ားက ဆိုသည္။ မိသားစုနဲ႔ အဆင္မေျပ၊ အိမ္ေထာင္ဘက္က ကိုယ္႔ကို မေလးစား စသည္ တို႔သည္ စိတ္ထဲမွာ အဆိပ္သင့္ေန တတ္သည္။
ေပ်ာ္ေအာင္။ ။ အဆိပ္သင့္ ဆက္ဆံေရး ျဖစ္ေနရသည္ဟု ထင္ရသူ မ်ားႏွင့္ တိုက္႐ိုက္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ၾကားခံ လူတစ္ေယာက္ ေယာက္ အကူအညီျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း ေျဖရွင္းပါ။
၇။ ခံစားခ်က္ေတြ မ်ားလြန္းသည္။
လမ္းေလွ်ာက္ရင္း ပလက္ေဖာင္း အက္ကြဲေၾကာင္းထဲ ေျခေခ်ာ္ က်ၿပီး ဟပ္ထိုး လဲေတာ႔မလို ျဖစ္သြားပါက ပုခံုးတြန္႔ၿပီး အင္း...ျဖစ္ကို ျဖစ္ရ မယ္ ဟု ၿပံဳးလိုက္တာ မ်ဳိးပင္ မလုပ္ႏုိင္ဘဲ ေလာကႀကီးကို ဆဲဆိုသည္ အထိ ျဖစ္လာၿပီ ဆိုလွ်င္ေတာ့ ကိုယ္ ခံစားခ်က္ေတြ မ်ားလြန္းေနၿပီ ဆိုတာ သတိ ထားပါ။ အေသး အမႊားေလးေတြကို ရယ္ပစ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ ခလုတ္ တိုက္တာက အစ ေလာကႀကီးကို ဆဲရသည္ အထိ စိတ္ ၀န္ပိေနၿပီ ဆိုလွ်င္ တစ္ကယ္တမ္း ႀကီးမားသည့္ ကိစၥမ်ား ႀကံဳလာရပါက ကိုယ္႔စိတ္သည္ ၀န္ထုပ္ေအာက္မွာ ျပားသြား ဖို႔သာ ရွိေတာ့မည္။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ ရယ္ေမာျခင္းသည္ စိတ္က်ျခင္းကို ကုစားဖို႔ ပထမဆံုးႏွင့္ အေကာင္းဆံုး ေဆး၀ါး ျဖစ္သည္ကို အၿမဲ သတိရပါ။
၈။ မအိပ္မေန အသက္ေခၽြ။
အိပ္စက္ျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္ ယႏၱရားကို ဆီျဖည့္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆီရွိမွ ကားေမာင္း ႏိုင္မည္။ အိပ္စက္ျခင္းရွိမွ ခႏၶာကိုယ္ ပံုမွန္ လည္ပတ္ ႏုိင္မည္။ အိပ္စက္ျခင္းသည္ စိတ္ပိုင္းေရာ၊ ကိုယ္ပိုင္း လုပ္ငန္းေဆာင္တာ မ်ားကိုပါ လႊမ္းမိုးမႈ ရွိသည္။ မိမိ အတြက္ လိုအပ္ေသာ အိပ္ခ်ိန္ မလံု ေလာက္လွ်င္ ဆီမရွိေသာ ကားပမာ ျဖစ္ေနမည္။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ အိပ္ေရး မ၀ေစသည့္ အေၾကာင္းမ်ားကို စာရင္းခ် ေရးပါ။ ကုစား ႏုိင္မည့္ နည္းလမ္းကို စဥ္းစားကာ လက္ေတြ႕ လုပ္ပါ။
၉။ ကိုယ္ပိုင္ခ်ိန္ မရွိ။
ကေလးေတြ ကိစၥ၊ အလုပ္ ကိစၥ၊ အိမ္မႈ ကိစၥ၊ လူမႈ ကိစၥ စသည္ စသည္ျဖင့္ ရွိသမွ် အခ်ိန္ သူမ်ားကို ေပးေနရၿပီး ကိုယ့္ အတြက္ ကိုယ္ကား အခ်ိန္မေပးႏုိင္ ျဖစ္ေန ျဖစ္ေနလွ်င္ စိတ္က်ျခင္း၊ စိတ္ႏုံုးျခင္း မ်ားက ကိုယ္႔ဆီ ေရာက္လာ ေတာ့မည္ ဆိုတာ သတိရ လိုက္ပါ။ ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္း ေအးေအး လူလူ လုပ္ခ်င္တာ လုပ္ေန ႏုိင္ေအာင္ (၁၀) မိနစ္ ေလာက္ ျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္နာရီေလာက္ ျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္ရက္ေလာက္ ျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္ရေအာင္ ဖန္တီးပါ။ ကိုယ္ပိုင္ခ်ိန္ ဖန္တီး ရယူျခင္းသည္ စိတ္ထဲက ၀န္ထုပ္မ်ားကို ေဆးခ် ပစ္ျခင္းႏွင့္လည္း ဆင္တူ၏။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ သူမ်ား အတြက္ အခ်ိန္ ေပးသလို ကိုယ့္အတြက္လည္း အခ်ိန္ေပးပါ။ အလုပ္မ်ား သူမ်ား အခ်ိန္ဇယားပါ ဆြဲၿပီး ကိုယ့္အတြက္ အခ်ိန္ သပ္သပ္ ဖယ္ပါ။
၁၀။ ဘယ္သူနဲ႔မွ မယ္မယ္ရရ စကား မေျပာျဖစ္။
ေဖ႔စ္ဘြတ္ခ္ တြစ္တာ ဆိုရွယ္ မီဒီယာ ေခတ္ႀကီးမွာ အြန္လိုင္းက အခ်ိန္မေရြး ဆက္သြယ္ႏုိင္ၾက သျဖင့္ အေပါင္းအသင္း မ်ားနဲ႔ အဆက္ အသြယ္ မျပတ္ ရွိေနသည္မွန္ ေသာ္လည္း တကယ္တမ္း ဘယ္သူနဲ႔ အားရပါးရ စကားေျပာျဖစ္လဲ ျပန္စဥ္းစားရင္ ဘယ္သူနဲ႔မွ မေျပာျဖစ္တာ သိရ လိမ့္မည္။ တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္ နားလည္ေစသည့္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဆက္ဆံေရးမ်ဳိးသည္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ လူခ်င္းေတြ႕မွသာ ျဖစ္ႏုိင္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်စ္သူခင္သူ မိတ္ရင္းေဆြေဖာ္မ်ားနဲ႔ လူခ်င္း ေတြ႕ အားရပါးရ စကားေျပာတာ တစ္လကို ဘယ္ႏွႀကိမ္ရွိလဲ ျပန္စဥ္းစားပါ။ ႀကိမ္ေရ တိုးႏုိင္သမွ် တိုးေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ ရင္ဘတ္နဲ႔ ေပါင္းလို႔ရေသာ လူရင္း မ်ားမ်ားရွိေလ ဘ၀က ေနေပ်ာ္စရာ ေကာင္းေလ ဆိုတာ သုေတသန မ်ားစြာ ကလည္း လက္ေတြ႕ျပသ ထားၾကၿပီး ျဖစ္သည္။
ေပ်ာ္ေအာင္ ။ ။ တစ္ပတ္ကို တစ္ႀကိမ္ေလာက္ မိသားစု၀င္မ်ားနဲ႔ ျဖစ္ေစ၊ မိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ေယာက္နဲ႔ ျဖစ္ေစ ေတြ႕ဆံု ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။
Credit : The Messenger
ဤစာဖတ္သူမ်ားအားလံုးက်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစလို႔ေ႐ႊခ်စ္သူမွဆုေတာင္းေမတၱာပို႔သေပးပါတယ္။
မွ်ေဝေပးျခင္းဟာလည္းေမတၱာတစ္မ်ိဳးပဲမို႔ မွ်ေဝေပးပါေနာ္...
